ถ้าหากพูดถึงแหล่งอารยธรรมขอม สถานที่ที่บอกเล่าเรื่องราวของอารยะธรรมขอมโบราณได้ดีที่สุดก็คงไม่พันปราสาทหินพนมรุ้ง จ.บุรีรัมย์ แต่ที่นี่ไม่ได้มีแค่ปราสาทโบราณเท่านั้น ยังมีอีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ที่ให้เพื่อนๆได้สัมผัสวิถีชุมชน เรียนรู้วัฒนธรรมที่สืบทอดมาช้านาน อีกแห่งหนึ่งที่ หมู่บ้านท่องเที่ยววัฒนธรรมไหม บ้านสนวนนอก ต.สนวนนอก อ.ห้วยราช จ.บุรีรัมย์ หมู่บ้านนำร่องแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมแห่งแรกของจังหวัด
หมู่บ้านนี้เป็นยังไง มีอะไรน่าสนใจบ้าง มาเริ่มกันที่พื้นที่โดยรอบของหมู่บ้านจะเป็นเทือกสวน ไร่นา และ ลักษณะของชุมชนยังคงวิถีชีวิตแบบอิงธรรมชาติ บ้านส่วนใหญ่สร้างจากไม้ และบางส่วนยังคนเป็นบ้านแบบใต้ถุนสูง พร้อมกับเลี้ยงวัว ควาย ไว้ใต้ถุนบ้าน ที่สำคัญหมู่บ้านแห่งนี้ยังเป็นแหล่งเรียนรู้เรื่องการทอผ้าไหมประจำอำเภอห้วยราช จึงทำให้มีการปลูกหม่อนเลี้ยงไหมกันแทบจะทุกบ้าน เมื่อเรามาเที่ยวที่นี่เราจะได้เห็นและศึกษาเรื่องราวของการเลี้ยงไหมไปจนถึงการนำไหมมาทอเป็นผืนผ้าอันสวยงาม
สำหรับขั้นตอนแรกในการเลี้ยงไหมสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยนั้นก็คือต้นหม่อนที่เป็นอาหารของหนอนไหม มาถึงนี่แล้วเรามาช่วยชาวบ้านเก็บต้นหม่อนไปเลี้ยงไหมกันเถอะ ว่าแต่ต้นหม่อมคืออะไรนะ ต้นหม่อนเป็นไม้ยืนต้นที่มีรูปร่างเป็นไม้ทรงพุ่ม โดยคุณภาพของใบหม่อนนั้นจะสัมพันโดยตรงต่อคุณภาพไหมที่หนอนไหมผลิตขึ้น
หลังจากที่เราเก็บใบหม่อนเรียบร้อยแล้ว ตอนนี้ก็ถึงเวลาให้อาหารหนอนไหมกันแล้ว ซึ่งสถานที่เลี้ยงหนอนไหมต้องเป็นที่โปร่ง ล้อมด้วยตาข่ายเพื่อป้องกันแมลงวันมาเจาะไหม และชั้นวางกระด้งเลี้ยงหนอนไหมจะต้องหล่อน้ำไว้ด้วย เพื่อป้องกันมดเข้ามากินและทำลายหนอนไหม ทำให้หนอนไหมตายและไหมไม่ได้คุณภาพเท่าที่ควร
โดยการให้อาหารหนอนไหมนั้น จะให้ใบหม่อนในปริมาณมาก หนอนไหมจะกินจนอิ่มแล้วนอน วนเวียนแบบนี้ไป 3-4 วัน เทคนิคสำคัญที่รักษาคุณภาพหนอนไหมให้ดีก็คือการผสมปูนขาวลงไปด้วย เพื่อฆ่าเชื้อโรคค่ะ จากนั้นหนอนไหมจะทำการลอกคราบและขยายตัวใหญ่ขึ้น
เมื่อหนอนไหมโตเต็มที่ ชาวบ้านจะนำหนอนไหมมาวางไว้ในจ่อ (ทำจากไม้ไผ่ สานเป็นวงกลมคล้านกระด้ง) เพื่อให้หนอนไหมสร้างรังได้อย่างสมบูรณ์ ซึ่งช่วยให้ได้ไหมที่มีคุณภาพดี หนอนไหมจะขับน้ำลายออกมาเพื่อสร้างเส้นใย ใช้เวลา 2-3 วัน
ในระยะที่หนอนไหมสร้างเส้นใยจนเข้าสู่สภาวะดักแด้เรียบร้อยแล้ว เราจะเก็บไหมออกมาใส่กระด้งแล้วนำไปตากแดด เพื่อให้หนอนไหมตาย เพราะถ้าไม่นำไหมไปตากแดด หนอนไหมจะฟักตัวเป็นผีเสื้อแล้วเจาะไหมออกมาทำให้รังไหมขาด ไม่สวยงาม
ไหมที่ตากจนแห้งแล้ว จะเข้าสู่ขั้นตอนของการสาวไหม เริ่มจากการนำไหมมาต้มที่อุณหภูมิประมาณ 80 องศา ให้คลายความเหนียวจากน้ำลายของหนอนไหม จากนั้นเราจะใช้ไม้บังคับ(มีลักษณะเหมือนไม้พายแต่มีรูตรงกลาง) ช่วยในการสาวเส้นไหมขึ้นมาให้เป็นเส้นเดียวกัน
ได้เรียนรู้วิธีการที่เราเองคงไม่ได้มีโอกาสมาเจอกันแบบนี้บ่อยๆ แนะนำว่ามาถึงที่แล้วต้องลองทำเพื่อเป็นประสบการณ์ใหม่ๆได้เลยค่ะ
กว่าจะได้ไหมออกมาเป็นเส้นใย คราวนี้เรามากันที่ศูนย์จำหน่ายผลิตภัณฑ์ผ้าไหมไทย บ้านสนวนนอกกันต่อเลยค่ะ ที่นี่เราจะได้เห็นการย้อมไหม ฟอกไหม และการถักทอเส้นไหมให้ออกมาเป็นผืนผ้าอันสวยงาม และแน่นอนว่า ณ กระบวนการนี้ เราก็จะได้ทดลองลงมือทอผ้าไหมกันอีกจุดหนึ่ง ถ้าเพื่อนๆคนไหนอยากลองทำก็ลงมือได้เลยค่ะ ชาวบ้านที่นี่พร้อมสอนให้อย่างเต็มความภาคภูมิใจของที่นี่กันเลยล่ะ
จากกระบวนการที่เล่ามาทั้งหมด เมื่อผ้าที่ทอเสร็จแล้ว จะมารวบรวมอยู่ที่ห้องจัดจำหน่วยผ้าไหม ให้เราได้ชอปปิ้งกัน มาแล้ว ลองทำแล้ว ก็อย่าลืมอุดหนุนผ้าไหมสวยๆ กันได้ โดยเฉพาะผ้าไหมลายหางกระรอก จัดได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ประจำ อ.สนวนนอก ที่มีลายเส้นแปลกตาไม่เหมือนใคร ผ้าลายหางกระรอกนี้จะใช้เส้นไหมสองสีมีตีเกลียให้เป็นเส้นเดียว จึงทำให้ได้ผ้าที่มีเหลือบสีแวววาว โดดเด่น
มาที่นี่ นอกจากผ้าไหมจะสวยแล้ว แพจเกจจิ้งก็เก๋ไก๋ ซื้อไปฝากใครๆก็หิ้วกันไปได้ทั้งกล่องนี้เลย บวกกับการออกแบบที่ดูผสมผสานให้ดูร่วมสมัยเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับผ้าไหมได้ไปในตัว จะซื้อไปใส่เองก็ดี หรือเป็นของขวัญให้กับญาติผู้ใหญ่ก็น่าสนนะคะ เลือกไม่ถูกเลยล่ะสิว่าจะซื้อผ้าพันคอดีหรือผ้าผืนดี งั้นทั้งสองอย่างเลยไหมค่ะ
เรามาที่นี่ ใช่ว่าจะมีแต่ผ้าไหมเท่านั้นที่ซื้อไปฝากใครต่อใครได้ ยังมีนกโมบายที่แกะจากกาบมะพร้าวออกมาเป็นนกนานาชนิดให้เพื่อนๆได้เลือกช้อปปิ้งตามใจชอบอีกด้วย หรือถ้าใครอยากลองประดิษฐ์นกด้วยตนเองก็สามารถมาเรียนได้ที่บ้านนกเลยค่ะ
และอีกหนึ่งของฝากที่มาหมู่บ้านสนวนนอกแล้วถ้าไม่ซื้อถือว่ามาไม่ถึงนั้นก็คือกระดิ่งไม้ หลากหลายแบบค่ะ
มา จ. บุรีรัมย์ทั้งที นอกจากจะเที่ยวปราสาทแล้ว ถ้าอยากสัมผัสธรรมชาติและวิถีชีวิตแบบชาวชุมชน ศึกษาเรียนรู้การเลี้ยงไหม ทั้งสนุก ได้ความรู้ใหม่ๆ และเอาไปฝากคนอื่นๆได้ด้วย แวะมาที่นี่ ต.สนวนนอก เป็นตัวเลือกในการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์อีกหนึ่งที่นะคะ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต่อยอดด้วยไอเดียดีๆ ของไทยก็มีดีได้ มาสนับสนุนผลิตภัณฑ์ของคนไทยด้วยกันนะคะ
ขอบคุณข้อมูลดีๆจากอมรินทร์ทีวี ร่วมกับโครงการพลังประชารัฐและไทยเบฟเวอเรจ
ขอบคุณภาพสวยๆจากรายการชื่นใจไทยแลนด์ ออกอากาศทุกวันอาทิตย์ เวลา 21:30 น. ช่อง 34 อมรินทร์ทีวี
ติดต่อเยี่ยมชมชุมชน
หมู่บ้านท่องเที่ยวไหมบ้านสนวนนอกชุมชนเขมรโบราณตำนานตีเหล็ก 085-4114435, 085-4106146, 087-4353237
Facebook : https://goo.gl/Z1Qi6X
