เคล็ด (ไม่) ลับ จัดบ้านให้ลูกน้อย สร้างลูกสมองไว ในช่วงเวลาทองสมองของเด็กขวบปีแรก

เคล็ดลับจัดบ้านให้ลูก สร้างลูกสมองไว ตั้งแต่ขวบปีแรก

เด็กยุคใหม่จำเป็นต้องมีทักษะหลายด้าน และต้องเรียนรู้ทักษะและนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่จำเป็นในอนาคตมากขึ้น เพื่อให้สามารถปรับตัวให้ไวตามโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงไป เพราะคนที่จะประสบความสำเร็จได้ต้องปรับตัวเรียนรู้ได้อย่างรวดเร็ว มีสมองที่ไวกว่า และต้องมีทักษะแห่งอนาคตด้วย

การจัดบ้านที่มีความปลอดภัยจะช่วยลดปัจจัยเสี่ยงต่อการบาดเจ็บ หรือผลกระทบต่อสุขภาพได้ ในขณะที่การทำให้บ้านที่ดี มีแสงสว่างทั่วถึง สามารถเอื้อต่อพัฒนาการเด็กได้เช่นกัน ⁽¹⁾ บ้านจึงเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่ช่วยให้ลูกมีพัฒนาการที่ดีได้ แต่สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับสมองของเด็ก คือ โภชนาการที่จำเป็นต่อพัฒนาการทางสมอง

ในขวบปีแรก เป็นช่วงที่เด็กสามารถเรียนรู้ได้รวดเร็วมากที่สุด คุณแม่จึงช่วยเสริมสร้างสมองพร้อมเรียนรู้เร็วให้ลูกน้อยได้ด้วยโภชนาการที่สำคัญจากนมแม่ที่มีสารอาหารกว่า 200 ชนิด รวมทั้งสฟิงโกไมอีลิน เพื่อให้ลูกสามารถใช้สมองได้อย่างเต็มศักยภาพ สามารถเรียนรู้ทักษะที่จำเป็นและต่อยอดพัฒนาให้กลายเป็นทักษะเฉพาะตัวได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นกุญแจไปสู่ความสำเร็จในอนาคตได้

ช่วงเวลาทองสร้างลูกสมองไว ไอคิวสูง ต้องเริ่มที่ขวบปีแรก

ความสามารถในการเรียนรู้ ความจำ การคิดอย่างมีเหตุผล การตัดสินใจ และความสามารถในการสื่อสาร เป็นความสามารถทางเชาว์ปัญญา หรือ IQ ซึ่งเป็นตัวกำหนดที่สามารถทำนายความสามารถในการเรียนรู้ของเด็กได้ ทั้งยังมีบทบาทสำคัญต่อการเรียนรู้ เพราะสติปัญญาเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ลูกน้อยสามารถประสบความสำเร็จทั้งด้านการเรียนและการงานได้สูงในอนาคตได้ ซึ่ง IQ สามารถพัฒนาขึ้นอย่างเต็มศักยภาพได้หากได้รับการกระตุ้นในช่วงขวบปีแรกอย่างเหมาะสม ⁽²⁾

การเรียนรู้เกิดจากการเชื่อมต่อของเซลล์สมองมาต่อกันเป็นวงจร การเรียนรู้ที่รวดเร็วเกิดจากการที่เซลล์สมองเชื่อมต่อกันได้ดีที่สุด เกิดศักยภาพในการเรียนรู้สูงที่สุด โดยอาศัยไขมันล้อมรอบเส้นใยประสาท ที่เรียกว่า “ปลอกไมอีลิน” ⁽³⁾

ความเร็วในการประมวลผล ยังเป็นปัจจัยสำคัญต่อประสิทธิภาพของหน่วยความจำในสมอง รวมถึงความฉลาดของเด็ก การเพิ่มความเร็วในการประมวลผลจึงส่งผลดีในด้านสติปัญญาของลูกน้อยได้⁽⁴⁾ ซึ่งปลอกไมอีลินนี้จะช่วยให้เซลล์สมองสามารถส่งกระแสประสาทได้รวดเร็วกว่าเซลล์สมองที่ไม่มีปลอกไมอีลินหุ้ม⁽⁶⁾ ลูกน้อยจึงมีสมองที่ไวขึ้น ทำให้เด็กฉลาด เกิดความคิดสร้างสรรค์ และมีความสามารถในการเรียนรู้ที่ดี ⁽³⁾ ซึ่งพ่อแม่สร้างสามารถเสริมสร้างสมองไวเพื่อการเรียนรู้ที่ดีได้ในช่วงขวบปีแรกของชีวิต

ปริมาณไมอีลิน หนึ่งในตัวชี้วัดความสามารถของเด็ก

• การสร้างปลอกไมอีลิน เป็นกระบวนการพัฒนาทางสติปัญญาที่สำคัญของเด็ก จากการศึกษาของ Deoni, S. C. L. et al. (2016). พบว่า ความสามารถของเด็กมีความสัมพันธ์กับความแตกต่างในการพัฒนาไมอีลิน กล่าวคือ เด็กที่มีความสามารถสูงกว่าค่าเฉลี่ยจะมีปริมาณไมอีลินที่สูงกว่าเด็กที่มีความสามารถเท่ากับหรือต่ำกว่าค่าเฉลี่ย
• ปริมาณไมอีลิน สามารถสร้างได้จากการได้รับโภชนาการที่ดีและสารอาหารที่จำเป็นอย่างสฟิงโกไมอีลินผ่านนมแม่ เพราะโภชนาการที่ดีย่อมช่วยเสริมสร้างเครือข่ายของเส้นใยในสมองให้หน่าแน่นขึ้นได้ ทำให้ลูกน้อยมีความสามารถในการเรียนรู้ที่ดี ⁽²⁾ และสามารถเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ได้รวดเร็ว
• เมื่อสมองมีการสร้างไมอีลินได้สูงกว่า ทำให้มีพัฒนาการด้านต่าง ๆ ดีกว่า คือ พัฒนาการด้านกล้ามเนื้อมัดใหญ่ เช่น ยืน เดิน นั่ง วิ่ง และกล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น หยิบจับสิ่งของ จับดินสอวาดภาพระบายสี พัฒนาการทางด้านภาษาที่เด็กสามารถเข้าใจคำสั่ง สามารถชี้อวัยวะและภาพได้ สามารถสื่อสารออกเป็นคำพูดและท่าทาง รวมถึงพัฒนาการด้านอารมณ์และสังคม ตั้งแต่การจ้องมองใบหน้าของพ่อแม่ การยิ้มโต้ตอบ และการแสดงสีหน้าบอกอารมณ์ต่าง ๆ ได้ดี ซึ่งเป็นการสร้างความได้เปรียบในการพัฒนาสมองของลูกน้อยที่เริ่มได้ตั้งแต่ขวบปีแรก

สมอง คือ ส่วนสำคัญในการเรียนรู้ และยังคงพัฒนาต่อหลังผ่านขวบปีแรก

สมองเด็กขวบปีแรกสำคัญอย่างไร สมองของเด็กวัย 1 ปี ขึ้นไปก็สำคัญไม่แพ้กัน การเสริมสร้างสมองไวให้ลูกจึงไม่ควรหยุดแค่ขวบปีแรกของชีวิต เพราะสมองของลูกยังคงมีการเจริญเติบโตและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง การเสริมโภชนาการให้เด็กที่มีอายุ 1 ปีขึ้นไปจึงควรเลือกเสริมอาหารที่มีโภชนาการที่ดี ได้แก่ ดีเอชเอ ลูทีน ที่พบมากในไข่ นม และชีส พร้อมกับการกระตุ้นการเชื่อมต่อกันของสมอง หรือทำให้เกิดความสามารถในการเรียนรู้สูงสุดผ่านการเล่น และการจัดสภาพแวดล้อมภายในบ้านให้เหมาะสมเพื่อพัฒนาการการเรียนรู้ที่ดีของลูกน้อย

การจัดสภาพแวดล้อมที่ดีทั้งภายในบ้านและภายนอกบ้าน สามารถเอื้อต่อการพัฒนาทักษะของเด็กได้ เช่น

• ห้องนอน ควรทาสีอ่อน อากาศถ่ายเทสะดวก รวมถึงมีระดับความเข้มของแสงอยู่ที่ 100 ลักซ์ ⁽¹⁾ เพราะการนอนส่งผลต่อสมาธิในการเรียนรู้ หากลูกน้อยมีการนอนที่เพียงพอจะทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนที่ช่วยให้ไม่เกิดอาการอ่อนเพลีย อ่อนล้า และเฉื่อยชาได้ ⁽⁷⁾
• มุมสำหรับเล่น ควรใช้วัสดุที่ปลอดภัย พื้นต้องไม่ลื่น ไม่ชื้น ทำความสะอาดง่าย โต๊ะ ตู้ หรือเครื่องใช้ต่าง ๆ ควรยึดติดกับผนังหรือพื้นที่ให้มั่นคง หากมีมุมแหลมควรหุ้มด้วยวัสดุที่นุ่ม เพื่อลดโอกาสการเกิดอุบัติเหตุของลูกน้อย ⁽¹⁾
• ภายในห้องต่าง ๆ ต้องไม่มีกลิ่นเหม็น อับชื้น หากจะเปิดเครื่องปรับอากาศควรควบคุมอุณหภูมิอยู่ที่ประมาณ 25 – 29 องศาเซลเซียส และบ้านควรมีแสงสว่างจากธรรมชาติส่องทั่วถึง หรือมีแสงสว่างจากหลอดไฟให้เพียงพอ เพื่อให้ลูกน้อยสามารถเล่นหรืออ่านหนังสือได้อย่างสบายตา ⁽¹⁾

จะเห็นได้ว่าช่วงขวบปีแรกของชีวิต เป็นโอกาสทองที่พ่อแม่ไม่ควรพลาดและรีบฉวยโอกาสสร้างสมองไวพร้อมเรียนรู้ให้กับลูกน้อย เพราะเป็นจังหวะที่สมองมีการเรียนรู้ที่รวดเร็วที่สุด ผ่านโภชนาการและสารอาหารที่สำคัญต่อสมองและการเรียนรู้อย่างสฟิงโกไมอีลิน หนึ่งในสารอาหารในนมแม่ ควบคู่กับการจัดพื้นที่ภายในบ้านที่เอื้อต่อการเสริมพัฒนาการในลูกน้อย เพื่อให้ลูกน้อยมีพัฒนาการที่ดีสามารถต่อยอดไปสู่ความสำเร็จในอนาคตที่รวดเร็วกว่าเดิม อยากสมองไว สร้างได้ด้วยสฟิงโกไมอีลิน

---

References:

1. คู่มือการจัดการอนามัยสิ่งแวดล้อม ในสถานพัฒนาเด็กปฐมวัย เพื่อเด็กไทยสุขภาพดี, สำนักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
2. คู่มือเสริมสร้างไอคิวและอีคิวเด็กวัยแรกเกิด – 5 ปี สำหรับพ่อแม่/ผู้ปกครอง
3. สมองเด็กไทย…รอไม่ไหวแล้ว กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข
4. Chevalier,  et al. (2015). Myelination Is Associated with Processing Speed in Early Childhood: Preliminary Insights
5. Deoni S, et al. Brain Struct Funct (2016) 221:1189–1203 (จาก Master Content)
6.  Susuki K. Nature education. 2010
7. การนอนหลับ กลไกสำคัญพัฒนาการเรียนรู้ของลูกน้อย – โรงพยาบาลศิครินทร์ (sikarin.com)

---