เปลี่ยนโฉม บ้านพักครู ลดทอนให้เรียบง่าย งบไม่บานปลาย ใช้งานได้ดีกว่าเดิมอาคารไม้เก่าแบบเดิม
DESIGNER DIRECTORY
ออกแบบ: Parin+Supawut
บ้านพักครู มักถูกใช้เป็นที่อยู่ของครูบรรจุใหม่ เหมือนเป็นเรื่องตลกร้ายที่มักเห็นได้ตามนิยาย หรือละครไทย แต่นี่คือเรื่องจริงที่ครูหลายคนต้องพบเจอ และอาคารหลังนี้ก็เช่นกัน
อาคารบ้านพักครูอายุ 50 กว่าปี ของโรงเรียนเฉลิมมณีฉายวิทยาคาร จากเดิมที่เป็นอาคารเก่าทรุดโทรม วันนี้ได้รับการบูรณะใหม่ โดยฝีมือการออกแบบของ Parin+Supawut ซึ่งเป็นการออกแบบปรับปรุงอาคารด้วยความคาดหวังว่า จะให้เป็นต้นแบบในการนำไปประยุกต์ออกแบบปรับปรุงอาคารบ้านพักครูในพื้นที่อื่น ๆ ของประเทศไทยต่อไป
บ้านพักครูของโรงเรียนเฉลิมมณีฉายวิทยาคารหลังนี้ สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2513 จากแบบสำเร็จโดยเป็นอาคารบ้านพักครูแบบกรมสามัญตามพิมพ์เขียนที่ถูกใช้ในโรงเรียนอีกหลายแห่งทั่วประเทศไทย ซึ่งตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา บ้านพักครูมักจะเป็นส่วนที่งบประมาณการปรับปรุงนั้นไม่เคยตกลงมาถึง นั่นทำให้บ้านพักครูเหล่านี้ไม่สามารถใช้งานได้จริง และเป็นผลให้ภาระกลับไปตกอยู่กับครูทั้งหลายต้องออกไปเช่าบ้านพักด้วยเงินของตัวเองเดือนละหลายพันบาท
การออกแบบในครั้งนี้ จึงเป็นการเน้นกระบวนการซ่อมแซมและรักษาโครงสร้างเก่าของบ้านไว้ แทนที่จะออกแบบอาคารใหม่ทั้งหมด เพื่อเป็นต้นแบบในการซ่อมแซมปรับปรุงอาคารในรูปแบบเดียวกันนี้ในที่อื่น ๆ ของประเทศ
ด้วยความคาดหวังที่จะทำให้บ้านพักครูเป็นอาคารที่ใช้ได้จริงอยู่ในงบประมาณที่เป็นไปได้ และมีการปรับปรุงพื้นที่หลาย ๆ ส่วนให้ลงตัวต่อการใช้งานมากยิ่งขึ้น เช่น การขยายพื้นที่ครัวให้เชื่อมต่อกับห้องนั่นเล่น การเปิดช่องแสงเพิ่ม เพื่อสร้างส่วนพักผ่อน และอ่านหนังสือที่รับแสงธรรมชาติไม่อุดอู้อย่างเดิม โดยในการใช้งานวัสดุนั้น ก็นำไม้อัดที่เลือกใช้ไปออกแบบเป็นเฟอร์นิเจอร์ โต๊ะ ตู้ เตียง ที่มีขนาดสัดส่วนเหมาะกับการใช้งาน ร่วมกับบ้านพักครูหลังนี้ไปพร้อมกัน
การออกแบบปรับปรุงกำหนดวิธีการไว้ 2 แนวทางควบคู่กัน นั่นคือการออกแบบให้ซ่อม เสริม ลดทอนโครงสร้าง และขนาดช่องเปิด โดยอ้างอิงสัดส่วนจากโครงสร้างเดิมเพื่อเพิ่มประโยชน์ใช้สอยให้มากที่สุด ไม่รื้อทิ้ง
อีกส่วนคือการออกแบบให้ใช้แผ่นไม้อัดให้ลงตัวให้มากที่สุด เพื่อไม้ให้เหลือเศษที่สิ้นเปลือง เป็นการใช้งบประมาณอย่างคุ้มค่า นอกจากนี้ เพื่อควบคุมงบประมาณ การเลือกไม้อัดเกรด B-C ผสมกับไม้อัดเก่า จึงต้องมีการออกแบบการจัดวาง และเลือกโทนสี กระบวนการย้อมที่จะพรางตำหนิเหล่านี้ โดยเป็นการแบ่งสัดส่วนพื้นที่ไปในตัวอีกด้วย
อีกส่วนที่เหมือนจะเป็นภาระของครูที่เข้ามาพักคือ สวนข้างบ้าน ด้วยบริบทที่มีธรรมชาติรายล้อมอยู่แล้ว การมีพื้นที่สวนที่มักจะมีหญ้าขึ้นรกทำให้ต้องคอยจัดการนั้น จึงปรับเปลี่ยนให้กลายเป็นลานอเนกประสงค์ที่ดูแลได้ง่ายขึ้นแทน พื้นที่ส่วนนี้จะเชื่อมต่อกับอาคารเรียน และกลายเป็นสนามเด็กเล่นของนักเรียนอนุบาล และคุณครูใช้ทำกิจกรรมนอกห้องเรียนได้
และนี่ก็คืออีกหนึ่งตัวอย่างดี ๆ ของการใช้วิธีคิดในการออกแบบปรับปรุงอย่างแยบยลและลงตัว เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าของ “ครู” ซึ่งเป็นบุคลากรสำคัญของประเทศ โดยหวังว่าบ้านพักครูแห่งนี้จะเป็นแรงกระตุ้นให้มองเห็นความเป็นไปได้ในการสร้างสวัสดิการแก่เหล่าครูในที่อื่น ๆ และปลุกชีพอาคารดี ๆ เหล่านี้ให้กลับมาใช้งานได้ดีอีกครั้ง ซึ่งแน่นอนว่า room เองก็ขอรอชมโครงการอื่น ๆ ในอนาคตแบบเดียวกันนี้เช่นกัน
ออกแบบ-ภาพ: Parin+Supawut
เรื่อง: Wuthikorn Sut
