พิพิธภัณฑ์เรือพื้นบ้าน วัดยาง ณ รังสี

พิพิธภัณฑ์เรือพื้นบ้าน วัดยาง ณ รังสี
พิพิธภัณฑ์เรือพื้นบ้านแห่งแรกของประเทศไทย

อย่างที่ทราบกันว่าคนสมัยก่อนนิยมสัญจรกันทางน้ำโดยมีเรือเป็นพาหนะหลัก ซึ่งเรือแต่ละชนิดก็มีการใช้งานแตกต่างกันไป กระทั่งเมื่อมีถนนตัดผ่านความจำเป็นในการใช้เรือก็ลดน้อยลงพลอยทำให้เรือท้องถิ่นค่อยๆสูญหายไปจนคนรุ่นหลังไม่รู้จักหน้าค่าตาของเรือเหล่านี้กันอีกแล้ว แต่สำหรับตัวผมเองชีวิตในวัยเด็กที่เคยอยู่ติดคลองติดแม่น้ำทำให้สนใจเรื่องเรือเป็นทุนเดิมอยู่แล้วประจวบกับได้มาพบ พิพิธภัณฑ์เรือพื้นบ้าน วัดยางณรังสีที่ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำลพบุรี พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เกิดขึ้นจากความการตื่นตัวในการอนุรักษ์เรือพื้นบ้านของคนในชุมชนซึ่งก็ยิ่งทำให้รู้สึกสนใจมากขึ้นจนกลายเป็นที่มาของการเดินทางในครั้งนี้ครับ

อาคารจัดแสดงเรือพื้นบ้านแห่งนี้เคยเป็นศาลาการเปรียญไม้ที่สร้างตั้งแต่ปีพ.ศ. 2470เวลาผ่านไปก็เกิดชำรุดทรุดโทรมแต่ด้วยรูปแบบสถาปัตยกรรมที่ยังคงความสวยงามอยู่มากโดยได้แรงบันดาลใจจากวิหารกลางน้ำที่พระสมุทรเจดีย์ทำให้ชาวบ้านในละแวกนี้อยากอนุรักษ์เอาไว้เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ของลูกหลานและบุคคลทั่วไปจึงได้รวบรวมเงินกันบูรณะขึ้นใหม่อย่างที่เห็นในปัจจุบัน

เรือชะล่าหัวเป็ด ทำจากการขุดไม้เนื้อแข็งเช่นไม้ตะเคียน หรือไม้เคี่ยม ลักษณะเหมือนเรือชะล่าทั่วไปมีเพียงส่วนหัวเรือและปากที่ยื่นออกไปเหมือนเป็ดส่วนหางก็คล้ายหางเป็ด ใช้เพื่อการหาปลา โดยที่กาบเรือจะมีตาข่ายหรือแหติดอยู่ด้านหนึ่งสูงประมาณ 1 เมตรและมีกระดานไม้ทาสีขาวติดกับกาบเรืออีกข้างหนึ่งแล้วจมลงไปในน้ำส่วนหนึ่ง เมื่อ ปลาเห็นกระดานขาวก็จะตกใจกระโดดขึ้นเรือแต่ไม่พ้นตาข่ายที่ยกสูงไว้ ถึงได้เรียกเรือผีหลอก เพราะเอาไว้หลอกปลา เรียกว่าเป็นการจับปลาโดยไม่ต้องลงน้ำเลย นับเป็นภูมิปัญญาชาวบ้าน โดยปัจจุบันยังคงมีให้เห็นอยู่บ้างตามแถบคลองชลประทานแถวบ้านหมี่จังหวัดลพบุรี

ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดงเรือโบราณที่หาชมได้ยากอาทิเรือเข็มเรือหางเหยี่ยวเรือชะล่าเรืออีโปงและที่เด็ดสุดก็คือเรือมาดลำใหญ่ซึ่งมีใช้ตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชซึ่งบางลำเราไม่เคยพบเห็นที่ไหนมาก่อนระหว่างที่เดินชมก็จะมีน้องๆที่พักอาศัยในละแวกนั้นมาเป็นไกด์อธิบายให้เห็นถึงความเป็นมาและประวัติของเรือแต่ละชนิดฟังกันเพลินเลยล่ะครับ

การได้มาชมเรือโบราณที่หายากอย่างนี้ทำให้ผมเข้าใจว่าการเรียนรู้ที่ดีที่สุดควรเริ่มจากสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวและรักมากที่สุดเหมือนอย่างน้องๆไกด์ท้องถิ่นซึ่งทุกครั้งที่ฟังน้องพูดผมรู้สึกได้ว่าน้องเขาพูดด้วยน้ำเสียงใสกังวานฟังดูเป็นธรรมชาติแสดงให้เห็นว่าเขารักและภูมิใจในสิ่งที่ชุมชนของเขามีอย่างน้อยการมีพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นก็ไม่สูญเปล่าเพราะได้บ่มเพาะเมล็ดพันธุ์ที่มีใจรักษ์ท้องถิ่นให้ยังคงเล่าขานประวัติศาสตร์อันทรงคุณค่าของพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ไปอีกนานเท่านาน การเดินทางมาที่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ให้ใช้เส้นทางลพบุรี – บางปะหัน ขับรถเลียบคลองชลประทานมาจนถึงกิโลเมตรที่ 9 วัดจะตั้งอยู่ด้านขวามือ หรือโทร.สอบถามรายละเอียดการเดินทางได้ที่หมายเลขโทรศัพท์ที่ให้ไว้ด้านล่างครับ