ราว 19.00 นาฬิกาตามเวลาท้องถิ่นของวันที่ 15 เมษายน 2562 ที่กรุงปารีส เมืองหลวงของฝรั่งเศส ภาพเหตุการณ์อันแสนหดหู่ของวงการสถาปัตยกรรมโลกที่ไม่มีใครอยากให้เกิดก็เกิดขึ้นอีกครั้ง และยิ่งน่าเศร้าเป็นทวีคูณเมื่อมันดันเกิดขึ้นกับอาสนวิหารกอธิกเก่าแก่อายุกว่า 850 ปี ที่เป็นหมุดหมายสำคัญของปารีสทั้งในเชิงการท่องเที่ยว และในเชิงการศึกษาศาสตร์ด้านสถาปัตยกรรม วิศวกรรม และศิลปกรรมของโลกมาเป็นเวลาหลายศตวรรษ Notre-Dame de Paris
อาสนวิหารนอเทรอดาม ( Notre-Dame de Paris ) คือสถาปัตยกรรมกอธิกยุคแรกที่เรียกได้ว่าเป็นวิวัฒนาการเชิงขบถของสถาปัตยกรรมยุคกลาง ในช่วงเวลาที่สถาปัตยกรรมโค้งนูนและหนาเตอะแบบโรมาเนสก์และเรอเนสซอนซ์กำลังเป็นที่นิยม อาสนวิหารนอเทรอดาม เดินหน้าสร้างความแตกต่างด้วยโครงสร้างที่สูงโปร่ง มียอดหลังคาโค้งแหลม (Point Vault) เพดานโค้งสัน (Rib Vault) และครีบยัน (Flying Buttress) ซึ่งเกิดจากปัญหาระหว่างการก่อสร้าง ที่ในภายหลังกลายมาเป็นลักษณะเด่นอีกอย่างหนึ่งของสถาปัตยกรรมกอธิก
เปลวเพลิงที่ลุกโชนท่วมหลังคาและยอดวิหารความสูง 90 เมตร ซึ่งต้องใช้เวลากว่า 9 ชั่วโมงถึงจะควบคุมเพลิงไว้ได้ เหตุการณ์นี้ส่งผลให้หลังคาบางส่วนของอาสนวิหารทรุดตัวลงมาด้านล่าง โดยเฉพาะยอดแหลมอันเป็นเอกลักษณ์ประจำอาสนวิหารหรือ Wooden Spire ส่วนเพดานโค้งสัน และส่วนโครงสร้างหลังคาด้านในที่ประกอบจากไม้โอ๊คเป็นหลัก คานไม้เหล่านี้มีอายุย้อนไปตั้งแต่ช่วงแรกของการก่อสร้าง พวกมันคือต้นไม้ที่ถูกโค่นลงในระหว่างปี ค.ศ. 1160 – 1170 *
Did you know?
* โครงสร้างไม้ในส่วนหลังคาโค้งสัน (Rib Vault) และโครงสร้างหลังคาด้านใน (Wooden Roof Trusses) คือไม้โอ๊คโบราณอายุประมาณ 300 – 400 ปี (ณ ตอนก่อสร้างในยุคนั้น) ซึ่งต้องโค่นต้นโอ๊คกว่า 13,000 ต้น เพื่อมาใช้ในการก่อสร้าง เรียกได้ว่าแทบจะเป็นโครงสร้างไม้ที่เก่าแก่ที่สุดของสถาปัตยกรรมในปารีสก็ว่าได้
ข้อมูลบนหน้าเว็บของอาสนวิหารบอกว่า โครงไม้พวกนี้มีความสูง 10 เมตร ยาว 100 เมตร ณ จุดศูนย์กลางของอาสนวิหาร ความกว้างของมันขยายออกไปถึง 13 เมตร ในยุคกลาง ช่างไม้ต้องต่อโครงสร้างทั้งหมดที่พื้นด้านล่างก่อน เพื่อตรวจเช็คให้แน่ใจว่าขนาดและโครงสร้างทั้งหมดถูกต้อง จากนั้นก็แยกส่วนประกอบ แล้วค่อยสิ่งชิ้นส่วนแต่ละอันขึ้นไปด้านบน โครงสร้างทั้งหมดนี้มองไม่เห็นจากภายนอก แต่ความซับซ้อนและแข็งแรงนี้แหละคือเบื้องหลังของความสง่างามที่ทุกคนได้เห็นจากสถาปัตยกรรมกอธิกแห่งนี้
แม้จะสูญเสียโครงสร้างอันเก่าแก่ แต่ในความโชคร้ายก็ยังมีความโชคดีอยู่ท่ามกลางความเศร้าโศก เมื่อหัวหน้านักดับเพลิง Jean-Claude Gallet ได้ออกมาประกาศว่าโครงสร้างหลักของอาสนวิหาร รวมไปถึงหอระฆังฝั่งเหนือและใต้ ที่เปลวเพลิงลุกลามไปถึง รวมถึงหน้าต่างกุหลาบ (Rose Windows) ทางทิศตะวันตกยังปลอดภัยดี **
หมายเหตุ : เจ้าหน้าที่ดับเพลิงใช้วิธีการฉีดน้ำเพื่อควบคุมเพลิงจากภาคพื้นดิน ไม่สามารถใช้เครื่องบินดับเพลิงได้เนื่องจากอาจเป็นภัยคุกคามต่อความสมบูรณ์ของโครงสร้าง
Un dispositif exceptionnel est mis en place pour éteindre l'incendie #NotreDame #Paris : 400 pompiers sont mobilisés. Évitez le secteur et suivez les consignes de @prefpolice. #HérosduQuotidien pic.twitter.com/hfKG8yFSvW
— Ministère de l'Intérieur et des Outre-mer (@Interieur_Gouv) April 15, 2019
Did you know?
** รู้ไหมทำไมเศษซากหักพังของหลังคาอาสนวิหารนอเทรอดาม จึงไม่ตกลงมาข้างในโบสถ์…
คุณเจรมัย พิทักษ์วงศ์ กรรมการผู้จัดการ บริษัท อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน) และบรรณาธิการอำนวยการและบรรณาธิการบริหาร นิตยสารบ้านและสวน อธิบายว่า
“ด้วยโครงสร้าง Flying Buttress ที่แข็งแรงเนื่องจากสร้างมาจากหิน จึงกระจายน้ำหนักจากด้านบนลงดินได้ดีมาก ในกรณีนี้เพดาน Vault ที่ทำจากหินยังช่วยกันไฟลามลงมา และป้องกันไม้ให้ซากหักพังของหลังคาตกลงเข้ามาข้างในโบสถ์ มิฉะนั้นความเสียหายจะรุนแรงมากกว่านี้”
อาสนวิหารนอเทรอดาม คือสัญลักษณ์อีกแห่งของฝรั่งเศส โดยคำว่า Notre Dame แปลว่า Our Lady ซึ่งหมายถึง พระแม่มารีย์ของชาวคาทอลิก ในแต่ละปีที่นี่ต้อนรับนักท่องเที่ยวปีละกว่า 13 ล้านคน อีกทั้งยังได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลกจากยูเนสโกอีกด้วย
แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุของเพลิงไหม้ครั้งนี้อย่างแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าอาจเกี่ยวข้องกับการปฏิสังขรณ์ และในตอนนี้ประธานาธิบดีฝรั่งเศส เอ็มมานูเอล มาครง ได้ประกาศรับความช่วยเหลือจากนานาชาติ ทั้งยังเปิดระดมทุนผ่านช่องทางออนไลน์ ใครสนใจจะช่วยเหลือก็คลิกเข้าไปได้ที่ https://don.fondation-patrimoine.org/SauvonsNotreDame/~mon-don?_cv=1
แม้จะเป็นเรื่องน่าเสียดายที่สถาปัตยกรรมซึ่งถูกสร้างด้วยแรงงานคนและสร้างด้วยมือคนจริง ๆ ในสมัยนั้นจะถูกไฟเผาเสียหายเกือบทั้งหมด แต่กระบวนการก่อสร้างและปฏิสังขรณ์อาสนวิหารนอเทรอดามนับจากนี้ไป จะเป็นจุดเริ่มต้นบางสิ่งที่เป็นเสมือนเครื่องย้ำเตือนให้ผู้คนเข้าใจความสำคัญ เห็นคุณค่าของสิ่งปลูกสร้างโบราณ ระแวดระวัง และรู้สึกหวงแหนมรดกของโลกเหล่านี้กันมากขึ้น
แล้วเราเชื่อว่าอีกไม่นานอาสนวิหารนอเทรอดาม หรือ Notre-Dame de Paris จะกลับมาสง่างามอีกครั้งในเร็ววัน เหมือนครั้งหนึ่งที่อาสนวิหารเซนต์สตีเฟน หรือ St. Stephen’s Cathedral ในกรุงเวียนนาเคยเกิดเพลิงไหม้ครั้งใหญ่ ก่อนได้รับการปฏิสังขรณ์จนกลับมาสวยเหมือนเก่า
แม้อาจเทียบไม่ได้กับสิ่งที่สูญเสียซึ่งไม่มีวันได้กลับคืนมาก็ตาม
https://www.facebook.com/Notre.Dame.Secrete/photos/rpp.289563998531228/406132910207669/?type=3&theater
ภาพถ่ายล่าสุดภายในอาสนวิหารนอเทรอดามจาก Notre Dame de Paris
อ้างอิง
https://www.dezeen.com/2019/04/15/notre-dame-cathedral-fire-paris/
https://www.dezeen.com/2019/04/16/rebuild-notre-dame-cathedral-paris-emmanuel-macron/
https://edition.cnn.com/style/article/nortre-dame-fire-oak-wood-trnd/index.html
https://www.facebook.com/JeremiahPitakwong
เรื่อง : พิชชามล
ภาพปก : http://www.notredamedeparis.fr/en/spiritualite/
อ่านเพิ่มเติม :
