ร่องรอยเก่าที่สุดที่พอจะระบุความเป็นมาของ อาร์ตสเปซ ในห้องแถวหมายเลข 1527 ภายใน “ชุมชนสามย่าน” ย่านชุมชนการค้าเก่าแก่กลางกรุงเทพฯ ได้ คือรอยโบกปูนรอยหนึ่งซึ่งอุดปิดทับช่องโหว่ขนาดใหญ่ที่กว้างมากพอจนสามารถมองทะลุเห็นผู้ใหญ่ได้แบบครึ่งตัวบนผนังชั้นล่าง
เหนือรอยโบกปูนนั้นมีตัวเลขสลักไว้ตามลำดับคือ “31, 1, 2513” ซึ่งไม่ใช่เลขบอกใบ้ให้โชค หรือเลขเดาสุ่มไร้ที่มาประสาคนมือบอน แต่มันคือตัวเลขบอกวัน – เดือน – ปี ที่เจ้าของบ้านสร้างช่องโหว่บนผนังนี้ขึ้นอย่างไม่ตั้งใจเมื่อราว 50 ปีก่อน แล้วทำการซ่อมแซมอุดช่องโหว่นั้นเสีย จนกระทั่งปัจจุบันมันได้กลายเป็นหนึ่งในจุดไฮไลต์ให้แก่ “The Shophouse 1527” พื้นที่ทดลองชั่วคราวสำหรับการทำกิจกรรมสร้างสรรค์หรือ อาร์ตสเปซ แห่งใหม่ที่เพิ่งเปิดตัวขึ้นได้ไม่นาน
“ตอนที่เข้ามารีโนเวตเราพบร่องรอยความเก่าแก่ในแต่ละจุดของห้องแถวเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ” คุณนัฐพงษ์ พัฒนโกศัย หนึ่งในผู้ก่อตั้งสำนักงานออกแบบ Cloud-Floor ผู้เป็นทั้งเจ้าของโครงการและผู้ออกแบบพัฒนาห้องแถวนี้ ร่วมกับอีกสำนักงานออกแบบ IF (Integrated Field) เล่าให้ฟังถึงกระบวนการเปลี่ยนแปลงอาคาร
“พอเริ่มตั้งใจสังเกต เราจะพบเห็นร่องรอยต่าง ๆ ปรากฏอยู่บนผนังมากมาย ซึ่งทั้งหมดเป็นร่องรอยของการอยู่อาศัย ไม่ว่าจะเป็นรอยเขม่า รอยสี และคราบเปื้อน รวมถึงรอยที่เกิดจากการวางเฟอร์นิเจอร์ หรือแขวนข้าวของ เรารู้สึกว่ารอยเหล่านี้ไม่ต่างอะไรจากประวัติศาสตร์ของการอยู่อาศัย เราไม่ควรจะไปทาสีทับ แต่ควรแสดงความเป็นตัวตนของร่องรอยเดิมนั้นไว้ให้เป็นเอกลักษณ์ของอาคารดีกว่า”
จากวัตถุประสงค์แรกเริ่ม คุณนัฐพงษ์และผู้ร่วมอุดมการณ์อีกจำนวนหนึ่ง มีความตั้งใจร่วมกันที่จะสร้างพื้นที่ทดลองทางศิลปะ เพื่อเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับผู้คน สังคม และความเป็นเมืองตามความสนใจที่หลากหลาย รวมถึงตั้งใจจะทดลองและแสดงให้เห็นแนวคิดด้านการพัฒนาเมือง หรือย่านหนึ่ง ๆ ผ่านการพัฒนาพื้นที่ขนาดเล็กอย่าง “ตึกแถว” ดังนั้นที่นี่จึงเปรียบเหมือนเป็นพื้นที่เปิดกว้างทางความคิดในรูปแบบของธุรกิจเชิงสร้างสรรค์ นอกจากนี้การผนวกงานออกแบบและเรื่องเล่าของชุมชนดั้งเดิม ยังเป็นต้นแบบหนึ่งที่สามารถนำไปสู่ทางเลือกและความเป็นไปได้ใหม่ ๆ ของแนวคิดการพัฒนาเมืองในอนาคต
สำหรับจุดเริ่มต้นของ “The Shophouse 1527” นั้น เกิดขึ้นพร้อม ๆ กับการค้นพบตึกแถวห้องหนึ่งในชุมชนสามย่าน ใกล้กับย่านการค้าพลุกพล่านแห่งใหม่ล่าสุดอย่าง สามย่านมิตรทาวน์ ห้องแถวที่ว่านี้อดีตเคยเป็นร้านค้าเก่า ร้างราการใช้งานมานาน โดยเจ้าของบ้านตัวจริงยังคงพักอาศัยอยู่ในห้องแถวอีกหลังหนึ่งที่อยู่ลึกเข้าไปด้านใน
“บ้านนี้ไม่เคยเปลี่ยนมือเลย” คุณดลพร ชนะชัย ผู้ก่อตั้งอีกคนของ Cloud Floor กล่าวสมทบ
“เป็นบ้านที่อยู่มา 50 กว่าปี มีเจ้าของคนเดียว ไม่ได้มีการปล่อยเช่า เพราะฉะนั้นวัสดุทั้งหมดของอาคาร เคยเป็นอย่างไร ก็คงอยู่อย่างนั้น ส่วนข้าวของเครื่องใช้ เช่น โคมไฟ กระจก ตู้ ชั้นวางของ ฯลฯ ที่เคยวางอยู่ตรงไหน ก็อยู่อย่างนั้นมาเป็นเวลาสิบ ๆ ปี จนเห็นร่องรอยปรากฏอยู่บนพื้นและผนังอาคารชัดเจนมาก”
นอกจากเรื่องราวของตัวอาคารที่ชวนค้นหา สเปซภายในที่ไม่ได้ผ่านการต่อเติมมากมายนั้น ยังสอดคล้องกับแนวคิดและเอื้อให้การทำพื้นที่ศิลปะสำหรับทุกคนมีความน่าสนใจยิ่งขึ้น เพียงแค่การรื้อข้าวของเดิมออกและปรับเปลี่ยนพื้นที่เพียงเล็กน้อย ตึกแถวสามชั้นแห่งนี้ก็พร้อมสำหรับการใช้งานรูปแบบใหม่
