ร่วมปลุกความตระหนักในปัญหาอาหารเศษเหลือ ไปกับสีเทียน ที่จะทำให้กิจกรรมสร้างสรรค์ของน้องๆเยาวชนเป็นมากกว่าความเพลิดเพลิน เพราะนี่คือ สีเทียนจากเศษเหลือ Food Waste ที่สามารถเป็นหนึ่งในเครื่องมือปลูกฝังแนวคิดความยั่งยืนให้แก่เยาวชนได้ ทั้งยังดูดีขนาดที่ผู้ใหญ่อย่างเราก็อยากมีไว้ในครอบครอง กับโปรดักต์ที่มีชื่อว่า “Food Waste Crayons” โดย LUKYANG
กว่า 4 ปีที่ LUKYANG สนใจในการนำวัสดุเหลือใช้ในบ้านมาทำเป็นสี โดยเริ่มทำสีโปสเตอร์จากอาหารที่หมดอายุ หรือวัสดุรอบ ๆ ตัว เช่น กาแฟ ดอกไม้ภายในบ้าน แล้วขยับมาทดลองสีประเภทอื่น ๆ เช่น สีเทียน ก่อนจะขยับขยายเป็นการนำวัตถุดิบประเภทอาหารที่ไม่ได้ใช้แล้วมาทดลองอย่างการนำพริกป่นมาลองทำเป็นสีเทียน แล้วลองเป็นวัตถุดิบที่อยู่รอบ ๆ บ้าน หรือในครัว อาทิ ใบเตยในสวน และฟักทองเก่าในตู้เย็น เป็นต้น
นี่คือสีเทียนจากสมุนไพร และเศษเหลือของอาหาร ซึ่งไม่ว่าจะรูปทรง แนวคิด กลไกความยั่งยืนล้วนแล้วแต่น่าสนใจ ที่สำคัญยังไร้สารพิษ เหมาะแก่เยาวชนเป็นอย่างมาก และนั่นจึงเป็นสิ่งที่ท้าทายอย่างมากในการทดลองซึ่งกว่าจะได้เป็นสีที่นำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์นั้น LUKYANG ได้มีการทดลองกับวัตถุดิบหลายชนิดทั้งมันม่วง ขมิ้น ขิง ดอกไม้ สมุนไพรต่าง ๆ บางอย่างก็ไม่ประสบความสำเร็จก็มี (ยังคงมีการปรับสูตรอย่างต่อเนื่อง) และที่ผ่านมาได้มีให้คนที่มาร่วมกิจกรรมในนิทรรศการของ LUKYANG โดยได้ทดลองใช้ตั้งแต่ปี 2023 และเริ่มจำหน่ายครั้งแรกเมื่อปลายปีที่แล้วในงาน Bangkok illustration fair 2024 นั่นจึงทำให้ในแต่ละคอลเล็กชั่นนั้นจะแตกต่างกันไปตามแต่วัตถุดิบที่น่าสนใจในช่วงนั้น
#บทสัมภาษณ์คุณ ลูกยาง-วีรพล วงศ์เทวัญ นักออกแบบ
“ผลสำรวจของ Food Waste Index 2024 ของ UN Environment Programme บอกว่า คนไทยสร้างขยะอาหารเฉลี่ยคนละ 86 กิโลกรัมต่อปี ซึ่งภายในปี 2030 United Nations ตั้งเป้าไว้ว่าทั่วโลกจะต้องลดปริมาณขยะอาหารได้ถึง 50 เปอร์เซ็นต์
“พอย้อนกลับมาดูของในบ้านตัวเองว่ามีอะไรที่เหลือทิ้งบ้าง นอกจากการเศษวัตถุดิบในขณะทำอาหาร เช่น เศษผัก เปลือกไข่ เปลือกกุ้ง ฯลฯ ก็จะมีกลุ่มเครื่องปรุงที่ได้มาจากการซื้ออาหารกลับบ้าน ซึ่งสิ่งนี้น่าสนใจครับ เพราะบ้านอื่น ๆ ก็มีเหมือนกัน
“ผลสำรวจจาก สำนักงานสถิติแห่งชาติ พบว่าคนไทยใช้บริการสั่งอาหารเดลิเวอรี่ หรือซื้ออาหารกลับบ้านมากขึ้นถึง 20-30 เปอร์เซ็นต์ โดยจะมีบางเมนูที่มีเครื่องปรุงเหล่านี้ติดมาด้วย นั่นหมายความว่าเครื่องปรุงที่ไม่ได้ใช้ หรือเหลือจากการปรุงก็เพิ่มขึ้นมาด้วยเช่นกัน
“นอกจากนี้ ยังมีกลุ่มผักบางอย่างที่ซื้อมาแล้วกินไม่ทัน ผมจะเอามาทำเป็นผงเก็บไว้ทำสี เช่น ฟักทอง ส่วนวัตถุดิบอื่นๆ ผักทั่วไป เช่น ใบเตย ข่า ตะไคร้ ดอกไม้ต่าง ๆ ที่บ้านปลูกไว้อยู่แล้ว ก็นำมาทำได้ไม่ยาก เพราะปกติที่บ้านจะมีไอเดียจัดการกับขยะจากอาหารอยู่แล้วครับ เช่น เก็บเปลือกไข่ หรือวัตถุดิบอื่น ๆ ที่ไว้ทำปุ๋ยได้ ก็เลยชอบต่อยอดเป็นอย่างอื่นต่อ”
ถ้าสังเกตดี ๆ ส่วนใหญ่งานของ LUKYANG จะเป็นเรื่องใกล้ตัวมาก ๆ อย่างการใช้วัตถุดิบรอบตัวที่อยู่ในครัวเรือนมาทำงานบ่อยที่สุด ด้วยเหตุผลที่อยากบอกทุกคนรู้ว่าการอยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นมิตรไม่ใช่เรื่องที่ยากเริ่มจากสิ่งที่อยู่ใกล้ตัวมากที่สุดก่อนครับ”
#ข้อควรรู้เกี่ยวกับ ปัญหา Food Waste: ความสูญเปล่าทางอาหารที่กระทบต่อโลกและสังคม
Food Waste หรือ ปัญหาการสูญเปล่าทางอาหาร เป็นหนึ่งในปัญหาใหญ่ที่ส่งผลกระทบทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ปัจจุบันทั่วโลกมีอาหารถูกทิ้งไปโดยเปล่าประโยชน์เป็นจำนวนมาก แม้ว่าจะยังสามารถบริโภคได้ก็ตาม องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ระบุว่า หนึ่งในสามของอาหารที่ผลิตทั่วโลกถูกทิ้งโดยไม่ถูกบริโภค ซึ่งหมายถึงการสูญเสียทรัพยากรที่ใช้ในการผลิตอาหาร เช่น น้ำ พลังงาน และแรงงาน ไปอย่างมหาศาล
#สาเหตุของปัญหา Food Waste
ปัญหา Food Waste เกิดจากหลายปัจจัย ตั้งแต่กระบวนการผลิตไปจนถึงพฤติกรรมของผู้บริโภค ในขั้นตอนการผลิตและขนส่ง อาหารจำนวนมาก เสียหายหรือถูกคัดออก ก่อนถึงมือผู้บริโภค เนื่องจากมาตรฐานทางการค้าและปัญหาด้านโลจิสติกส์ เช่น การขนส่งที่ไม่ได้มาตรฐาน หรือการคัดทิ้งผลผลิตที่รูปร่างไม่สวยตามเกณฑ์ของตลาด นอกจากนี้ พฤติกรรมของผู้บริโภค ยังเป็นอีกปัจจัยสำคัญ เช่น การซื้ออาหารเกินความจำเป็น การรับประทานไม่หมด และการทิ้งอาหารที่ใกล้วันหมดอายุโดยไม่พิจารณาว่ายังสามารถบริโภคได้
ในอุตสาหกรรมอาหารและร้านอาหาร ปริมาณอาหารที่ถูกทิ้งจากร้านอาหาร บุฟเฟต์ หรือซูเปอร์มาร์เก็ต มีจำนวนมาก ทั้งที่ยังสามารถนำไปแจกจ่ายหรือบริจาคให้กับผู้ที่ต้องการได้ แต่กลับไม่มีระบบจัดการที่ดีพอ นอกจากนี้ การขาดการบริหารจัดการอาหารที่เหมาะสม เช่น การเก็บรักษาที่ไม่ถูกต้อง ทำให้อาหารเน่าเสียเร็วกว่าปกติ และไม่มีการจัดการขยะอาหารที่มีประสิทธิภาพ ส่งผลให้เกิดของเสียสะสมมากขึ้น หากไม่มีแนวทางแก้ไข ปัญหานี้จะทวีความรุนแรงขึ้นและสร้างผลกระทบในวงกว้างต่อสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม
#ผลกระทบของ Food Waste
ปัญหา Food Waste ส่งผลกระทบในหลายด้าน โดยเฉพาะต่อ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม อาหารที่ถูกทิ้งไปกลายเป็นแหล่งกำเนิด ก๊าซมีเทน (Methane) ซึ่งเป็นก๊าซเรือนกระจกที่มีส่วนทำให้ภาวะโลกร้อนรุนแรงขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ เช่น น้ำ พลังงาน และพื้นที่เพาะปลูกอย่างสูญเปล่า ส่งผลต่อความยั่งยืนของระบบนิเวศ ในเชิงเศรษฐกิจ ความสูญเสียจากอุตสาหกรรมอาหารทำให้ ต้นทุนการผลิตเพิ่มสูงขึ้น ส่งผลต่อราคาสินค้าและการใช้ทรัพยากรอย่างไม่มีประสิทธิภาพ ด้านสังคม ขณะที่ผู้คนหลายล้านคนทั่วโลกกำลังเผชิญกับ ภาวะขาดแคลนอาหาร ปริมาณอาหารที่ถูกทิ้งในแต่ละปีกลับมีมากพอที่จะนำไปช่วยเหลือผู้ที่ขาดแคลนได้ ดังนั้น ปัญหา Food Waste จึงไม่ใช่เพียงแค่เรื่องของการจัดการขยะ แต่เป็นประเด็นสำคัญที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วนเพื่อสร้างความสมดุลให้กับโลกของเรา
ปัญหา Food Waste ไม่ใช่แค่เรื่องของอาหารที่ถูกทิ้งไป แต่เป็นการสูญเสียทรัพยากรที่ส่งผลต่อสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม การลดขยะอาหารจึงเป็นหน้าที่ของทุกฝ่าย ตั้งแต่ผู้ผลิต ผู้บริโภค ไปจนถึงภาครัฐและภาคธุรกิจ หากทุกคนช่วยกันบริหารจัดการอาหารอย่างมีประสิทธิภาพ โลกของเราจะมีทรัพยากรเหลือเพียงพอสำหรับทุกคนในอนาคต
เราหวังว่างานออกแบบที่ดีจะสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับปัญหา Food Waste เพื่อนำไปสู่การขับเคลื่อนทีละเล็กทีละน้อยสู่ภาพใหญ่ของทุกคนได้อย่างแน่นอน
ข้อมูลเพิ่มเติม fb.com/LUKYANGDESIGN
เรื่อง: Wuthikorn Sut
ภาพ: LUKYANG
#Betterism ดีไซน์ดีที่ดีต่อโลกและดีต่อเราทุกคน
