แวบแรกที่ทำให้ บ้านประหยัดพลังงาน หลังนี้ดูสะดุดตา คงหนีไม่พ้นหลังคามุงหญ้า ซึ่งดูแตกต่างจากบริบทโดยรอบ กลางกรุงฮอยอัน ประเทศเวียดนาม โดยหลังคาที่เห็นนี้ทำมาจากหญ้า Cogon เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ไม่เพียงแค่นั้น แต่ยังมีคุณสมบัติที่เหมาะกับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ จึงถือเป็นวัสดุธรรมชาติที่น่านำมาใช้งานในอนาคต เพราะสามารถตอบโจทย์งานออกแบบภายใต้สภาพภูมิอากาศแบบร้อนชื้นได้เป็นอย่างดี
หากมองจากมุมสูงเราจะพบว่า บ้านประหยัดพลังงาน ถูกปกคุลมด้วยหญ้า Cogon กว่า 30 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งหญ้าชนิดนี้เป็นหญ้าที่สามารถพบได้ทั่วไปตามพื้นที่ชนบทของเวียดนาม ส่วนอีก 70 เปอร์เซ็นต์ ที่เหลือถูกแทนที่ด้วยพื้นที่สีเขียวอย่าง แปลงผักสวนครัว ต้นไม้ผล ดอกไม้ และหญ้าญี่ปุ่น โดยในช่วงหน้าฝนพื้นที่สีเขียวนี้ ยังทำหน้าที่กักเก็บน้ำไว้ส่วนหนึ่ง ส่วนที่เหลือก็นำไปรดน้ำต้นไม้รอบ ๆ บ้าน ส่วนในช่วงหน้าร้อน ต้นไม้โดยรอบก็ทำหน้าที่เป็นเครื่องปรับอากาศแบบธรรมชาติไปในตัว
ในช่วงไม่กี่ปีมานี้ประเทศเวียดนามต้องประสบกับปัญหาน้ำท่วมหนักมาโดยตลอด แม้กระทั่งในเมืองใหญ่ ๆ อย่าง ไซ่ง่อน ฮานอย และดานัง จากการรวบรวมข้อมูลพบว่าวิธีที่ง่ายและได้ผลดีที่สุดในการแก้ปัญหานี้คือ การกักเก็บน้ำไว้บนสวนลอยฟ้า ก่อนจะค่อย ๆ ปล่อยให้ซึมลงผืนดิน นอกจากสวนดาดฟ้าจะช่วยเรื่องกักเก็บน้ำแล้ว ยังช่วยลดความร้อนที่จะเข้าสู่อาคารโดยตรง จึงช่วยลดปริมาณการใช้เครื่องปรับอากาศ ซึ่งถือเป็นการประหยัดพลังงานไฟฟ้าได้อีกทางหนึ่ง
โดยหลังคาหญ้าที่เห็นนี้ สถาปนิกผู้ออกแบบได้แรงบันดาลใจมาจากวิธีการสร้างบ้านแบบดั้งเดิมของชาวเวียดนาม ซึ่งมีคุณสมบัติในการป้องกันความร้อน แถมยังง่ายต่อการก่อสร้าง ราคาจับต้องได้ แต่ก็มีข้อเสียอยู่บ้างคือ มีอายุการใช้งานเพียง 8-10 ปี ดังนั้นจึงต้องทำหลังคาคอนกรีตซ้อนไว้ด้านล่างอีกชั้นหนึ่ง กลายเป็นการผสมผสานหลังคาหญ้ากับคอนกรีตอย่างลงตัว จึงมีทั้งความทนทานแข็งแรงต่อลมพายุในหน้าฝน และต้านทานความร้อนในหน้าร้อน
หลังคาและสวนด้านหน้าทำหน้าที่เป็นทั้งพื้นที่ทำสวน และพื้นที่พักผ่อนอ่านหนังสือสำหรับสมาชิกในครอบครัว ส่วนสวนดาดฟ้าถูกใช้เป็นที่วิ่งเล่นของเด็ก ๆ และปาร์ตี้บาร์บีคิวในช่วงสุดสัปดาห์ ภายในแบ่งพื้นที่ออกเป็น 3 ส่วนหลัก ๆ คือ ส่วนออฟฟิศ ห้องนั่งเล่น และพื้นที่พักผ่อนส่วนตัว โดยห้องนั่งเล่นเชื่อมต่อไปกับบาร์ขนาดย่อม ซึ่งพร้อมปรับเปลี่ยนไปเป็นพื้นที่สัมมนาของพนักงานออฟฟิศ
สิ่งหนึ่งที่สร้างความประทับใจให้กับเจ้าของบ้านได้ไม่น้อยเลย ก็คือการนำธรรมชาติกลับมาไว้ใกล้ ๆ ตัว หวนให้นึกถึงช่วงเวลาในวัยเด็กที่ขอบเขตของพื้นที่ในบ้านและนอกบ้านถูกหลอมรวมเป็นหนึ่ง เพื่อเชื่อมคน ธรรมชาติ และสิ่งเเวดล้อมเข้าด้วยกัน
หลังคาหญ้านี้อาจจะเป็นเพียงส่วนเล็ก ๆ ที่ช่วยลดสภาวะโลกร้อนได้ ยิ่งมีหลังคาแบบนี้มากขึ้นเท่าไหร่ ก็นับเป็นนิมิตหมายอันดีว่าโลกของเราคงเย็นขึ้นเรื่อย ๆ ในอนาคต
ออกแบบ: Chong Chóng Architecture
ภาพ: Duong Van Mau
เรียบเรียง: BRL
